Erkən nikah, uşaqların və gənclərin həyatlarındakı təhsil, inkişaf və şəxsi azadlıqlarını məhdudlaşdıran, həm fiziki, həm də psixoloji cəhətdən mənfi təsirlərə səbəb olan ciddi bir sosial problemdir. Dünyanın bir çox yerində, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə erkən yaşda nikahlar hələ də geniş yayılmışdır. Bu yazıda erkən nikahın qarşısının alınması üçün hansı addımların atıla biləcəyi və bu problemin həlli üçün cəmiyyətin necə töhfə verə biləcəyi mövzusunda ətraflı məlumat verəcəyik.

Erkən Nikahın Səbəbləri: Erkən nikahın əsas səbəbləri arasında mədəni dəyərlər, iqtisadi çətinliklər, cinsiyyətə görə ayrı-seçkilik və təhsil imkanlarının məhdudluğu yer alır. Ənənəvi dəyərlərə malik bəzi cəmiyyətlərdə qızların erkən yaşda ailə həyatı qurması, ailənin şərəf və təhlükəsizlik səbəbi kimi qəbul edilir. Eyni zamanda, yoxsul ailələr qızlarını daha yaxşı bir həyat təmin etmək ümidi ilə erkən yaşda evləndirmək istəyirlər.

Erkən Nikahın Zərərləri: Erkən nikah, qız uşaqlarının xüsusilə təhsil və karyera imkanlarından məhrum edilməsinə, fiziki və psixoloji problemlərlə qarşılaşmalarına səbəb olur. Həm də erkən yaşda hamiləlik, ana ölümlərinin artmasına və sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər. Erkən nikah, yalnız qız uşaqlarına deyil, oğlan uşaqlarına da sosial və emosional problemlər yarada bilər.

Erkən Nikahın Qarşısının Alınma Yolları:

1. Təhsilin Əhəmiyyətinin Artırılması: Təhsilin uşaqların gələcək həyatında vacib rolu var. Qız və oğlan uşaqlarının təhsilə cəlb edilməsi erkən nikahların qarşısının alınmasında əsas addımlardan biridir. Məktəblərdə erkən nikahın zərərləri barədə maarifləndirici proqramlar həyata keçirmək və təhsil imkanlarını artırmaq vacibdir.

2. Ailə və Cəmiyyət Maarifləndirilməsi: Ailə və cəmiyyətin erkən nikahın mənfi nəticələri haqqında məlumatlandırılması mühüm addımlardan biridir. Valideynlərə erkən nikahın uzunmüddətli zərərləri və uşaqların təhsili ilə bağlı önəmli məlumatlar verilməlidir. Bu istiqamətdə müxtəlif maarifləndirici kampaniyalar və təlimlər təşkil oluna bilər.

3. Qanunvericilik və Hüquqi Tədbirlər: Erkən nikahlarla mübarizədə güclü hüquqi tədbirlərin görülməsi vacibdir. Qanunların sərtləşdirilməsi və nikah yaşının ciddi şəkildə tənzimlənməsi erkən nikahların qarşısını almaq üçün effektiv yollardan biridir. Hökumətlər erkən nikahla bağlı qanunları tətbiq etməli və pozuntulara qarşı ciddi sanksiyalar tətbiq etməlidirlər.

4. Qız Uşaqlarının İqtisadi Gücləndirilməsi: Qızların maliyyə müstəqilliyinə çatmaları, erkən nikahdan qorunmaları üçün vacibdir. Onlara iqtisadi dəstək verərək təhsilini davam etdirmək, peşə təhsili almaq və gələcəkdə iş imkanları yaratmaq erkən nikahların qarşısının alınmasına kömək edir. Qızların öz karyeralarını qurmasına imkan vermək üçün müxtəlif proqramlar və layihələr həyata keçirilməlidir.

5. Sosial Dəstək Qrupları: Sosial dəstək qrupları, gənclərin özləri və ailələri ilə erkən nikahın zərərləri barədə məlumatları paylaşa biləcəyi və məsləhət ala biləcəyi platformalar yarada bilər. Bu qruplar cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrindən insanları bir araya gətirərək erkən nikahla mübarizəyə dəstək verə bilər.

6. Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin Rolu: Televiziya, radio, sosial media kimi kütləvi informasiya vasitələri erkən nikahın qarşısını almaq üçün güclü vasitədir. Maarifləndirici kampaniyalar, sosial reklamlara yer verməklə geniş kütlələrə çatmaq mümkündür. Xüsusilə erkən nikahın zərərləri haqqında real hekayələrin paylaşıldığı proqramlar və kampaniyalar təsirli ola bilər.

 Erkən nikahların qarşısını almaq üçün təhsil, maarifləndirmə, qanunvericilik və sosial dəstək kimi çoxşaxəli yanaşmalar tətbiq olunmalıdır. Gənclərin öz gələcəklərini qurmaq, təhsil almaq və öz potensiallarını inkişaf etdirmək hüquqları qorunmalıdır. Ailə, cəmiyyət və hökumət birlikdə çalışaraq erkən nikahın yaratdığı ciddi problemləri aradan qaldırmaq üçün səylər göstərməlidirlər. Bu, yalnız bir fərdi məsələ deyil, cəmiyyətin gələcəyi üçün mühüm bir addımdır.