Süni intellekt (AI – Artificial Intelligence) son illərdə texnologiya dünyasında ən çox danışılan mövzulardan birinə çevrilib. Bu texnologiyanın sürətli inkişafı, onun həyatımızın hər sahəsinə təsir göstərməsinə səbəb olub. Hazırda süni intellekt yalnız texnologiya sahəsində deyil, həm də təhsil, səhiyyə, biznes, hüquq, maliyyə, sənaye, media və hətta sənət sahələrində geniş şəkildə istifadə olunur. Bəs süni intellekt ilə nə etmək mümkündür və onun gələcək potensialı nədir?

Süni İntellekt Nədir?

Əvvəlcə, süni intellektin nə olduğuna qısa bir nəzər salaq. Süni intellekt, insan beyninin düşüncə qabiliyyətini və funksiyalarını təqlid edən texnologiyalar və proqram təminatları üçün ümumi bir termindir. Bu texnologiyalar maşınların insan kimi öyrənməsini, qərarlar verməsini, problemləri həll etməsini, məlumatları emal etməsini və hətta nitq tanımasını təmin edir. Süni intellekt bir çox alt sahələrə bölünür, bunlara maşın öyrənməsi (Machine Learning), dərin öyrənmə (Deep Learning), təbii dil emalı (NLP), kompüter görməsi və s. daxildir.

İndi isə süni intellekt ilə nələr etmək mümkün olduğuna daha ətraflı baxaq.

1. Avtomatlaşdırma və Robotlar

Süni intellektin tətbiqlərindən biri avtomatlaşdırmadır. Bu texnologiya insan tərəfindən yerinə yetirilən fiziki və ya intellektual işləri yerinə yetirə bilən avtomatik sistemlərin yaradılmasına imkan verir. Məsələn, zavodlarda və fabriklərdə sənaye robotları artıq adi hala çevrilib. Süni intellektə əsaslanan bu robotlar daha effektiv və dəqiq iş görə bilirlər, məhsuldarlığı artırır və xətaları minimuma endirir.

Robotlar yalnız sənayedə deyil, həmçinin evlərimizdə də istifadə olunur. AI ilə təchiz edilmiş robot tozsoranlar, ağıllı mətbəx cihazları və hətta şəxsi köməkçi robotlar həyatımızı asanlaşdırır. Bu texnologiyanın inkişafı ilə gələcəkdə daha mürəkkəb işləri yerinə yetirə bilən robotlar gündəlik həyatımızın ayrılmaz bir hissəsi olacaq.

2. Sürücüsüz Avtomobillər

Süni intellektin ən çox maraq oyandıran sahələrindən biri sürücüsüz avtomobillərdir. Şirkətlər artıq AI ilə təchiz edilmiş avtomobilləri inkişaf etdirirlər. Bu avtomobillər sensorlar, kameralar və digər cihazlar vasitəsilə ətraf mühiti tanıyır, digər nəqliyyat vasitələri ilə qarşılıqlı əlaqədə olur və insan müdaxiləsi olmadan yollarda təhlükəsiz hərəkət edir.

Sürücüsüz avtomobillərin istifadəsi nəqliyyatda inqilab yaradacaq. Bu texnologiyanın tətbiqi ilə qəzalardan qaçınmaq, yanacaq istifadəsini optimallaşdırmaq və insanların yolda keçirdikləri vaxtı azaltmaq mümkün olacaq. Gələcəkdə sürücüsüz avtomobillərin geniş yayılması ilə yollar daha təhlükəsiz və nəqliyyat sistemi daha effektiv olacaq.

3. Tibb və Səhiyyə

Süni intellektin ən böyük potensiala malik olduğu sahələrdən biri səhiyyədir. AI, xəstəliklərin diaqnostikası, müalicə planlarının hazırlanması və hətta dərmanların kəşfi kimi bir çox tibbi proseslərdə istifadə olunur. AI ilə təchiz edilmiş tibbi cihazlar xəstəlikləri erkən mərhələdə aşkar edə bilir, bu isə vaxtında müalicə tədbirlərinin görülməsinə şərait yaradır.

Təbii dil emalı ilə təchiz edilmiş chatbotlar və köməkçilər artıq xəstələrlə ünsiyyət qurur, ilkin diaqnostika aparır və xəstələrə dərmanlar haqqında məlumat verir. Süni intellektin dərin öyrənmə texnologiyası, radiologiya və tibbi şəkil analizi sahəsində böyük uğurlar əldə etməyə imkan verir. Bu sistemlər həkimlərə dəqiqliklə diaqnoz qoymaqda kömək edir və səhvlərin qarşısını alır.

4. Maliyyə və Bankçılıq

Maliyyə sektoru süni intellektin geniş tətbiq olunduğu digər bir sahədir. AI-nin tətbiqi ilə banklar və maliyyə qurumları risklərin idarə edilməsi, dələduzluq hadisələrinin qarşısının alınması, maliyyə əməliyyatlarının avtomatlaşdırılması kimi sahələrdə daha effektiv ola bilirlər. Süni intellektlə təchiz edilmiş sistemlər istifadəçilərin xərcləmə davranışlarını təhlil edir, fərdiləşdirilmiş təkliflər təqdim edir və hətta kredit ballarını proqnozlaşdıra bilir.

Chatbotlar və səsli köməkçilər banklarda müştəri xidmətlərinin təkmilləşdirilməsinə kömək edir. Onlar istifadəçilərə sadə maliyyə əməliyyatları aparmaqda, balanslarını yoxlamaqda və ödənişlər etməkdə kömək edir. Bu texnologiya müştəri təcrübəsini yaxşılaşdırır və müştərilərin ehtiyaclarını daha sürətli və dəqiq bir şəkildə qarşılayır.

5. Təhsil

Təhsil sahəsində süni intellekt böyük dəyişikliklər yaradır. AI texnologiyaları müəllimlərə şagirdlər üçün fərdiləşdirilmiş tədris planları yaratmağa kömək edir. Bu texnologiya şagirdlərin öyrənmə davranışlarını izləyir, onların zəif və güclü tərəflərini təhlil edir və uyğun tədris materiallarını tövsiyə edir. Eyni zamanda, süni intellektə əsaslanan tədris platformaları virtual müəllim kimi fəaliyyət göstərərək, tələbələrə sualları cavablandırmağa və dərsləri izah etməyə kömək edir.

Bununla yanaşı, süni intellekt qiymətləndirmə prosesində də istifadə olunur. Testlərin avtomatik yoxlanması, inşaların qiymətləndirilməsi və nəticələrin təhlili kimi tapşırıqları yerinə yetirə bilən AI sistemləri müəllimlərin iş yükünü azaldır və tədris prosesini daha effektiv edir.

6. Süni İntellekt və Yaradıcılıq

Ənənəvi olaraq insanlar yaradıcılığı yalnız insana aid bir xüsusiyyət hesab edirdilər. Lakin süni intellekt bu sahədə də özünü sübut edir. AI ilə təchiz edilmiş proqramlar artıq rəsm çəkir, musiqi bəstələyir, şeir yazır və hətta hekayələr yaradır. Dərin öyrənmə texnologiyası və neyron şəbəkələri istifadə edərək süni intellekt bədii fəaliyyətlərdə çox uğurlu nəticələr əldə edir.

Məsələn, AI ilə təchiz edilmiş rəsm proqramları rəssamlar üçün yaratmaq prosesini sürətləndirir. Süni intellekt müxtəlif stil və texnikalar əsasında orijinal rəsm əsərləri çəkir. Musiqi sahəsində AI ilə bəstələnmiş musiqilər artıq bəzi sənətkarlar tərəfindən istifadə edilir və bu texnologiya ilə yazılmış mahnılar musiqi bazarında tanınmağa başlayır.

7. Sosial Mediada Süni İntellekt

Süni intellekt sosial media platformalarının işləmə prinsipini də dəyişir. Facebook, Instagram, Twitter və digər sosial şəbəkələr AI vasitəsilə istifadəçilərin davranışlarını təhlil edir və onların maraqlarına uyğun məzmunlar təqdim edir. AI texnologiyaları, reklamları hədəfləmək, istifadəçilərə uyğun təkliflər vermək və kontent idarə etmək üçün geniş şəkildə tətbiq olunur.

Bununla yanaşı, chatbotlar sosial mediada müştəri xidmətlərini avtomatlaşdırır, sualları cavablandırır və hətta məhsul tövsiyələri təqdim edir. Süni intellekt həmçinin dezinformasiya və zərərli məzmunun yayılmasını izləyir və qarşısını almağa kömək edir.

8. Hüquq Texnologiyaları

Hüquq sahəsində süni intellekt hüquqi analiz və sənəd idarəetməsində böyük üstünlüklər təmin edir. AI ilə təchiz edilmiş hüquqi proqramlar böyük həcmli hüquqi sənədləri təhlil edir, müqavilələrdəki səhvləri aşkar edir və hüquqi tövsiyələr təqdim edir. Bu texnologiyalar hüquqşünasların işini asanlaşdırır və vaxtlarına qənaət edir.

Süni intellektin hüquq sahəsində tətbiqi ilə mübahisələrin həllində də inqilabi dəyişikliklər mümkündür. AI vasitəsilə məhkəmə işləri ilə bağlı böyük məlumat bazaları təhlil edilə bilər və hüquqi qərarlar üçün ən uyğun həllər təqdim edilə bilər. Bu texnologiya məhkəmə proseslərini daha sürətli və effektiv edir.

9. Əyləncə Sektoru və Süni İntellekt

AI texnologiyaları əyləncə sektorunda da geniş şəkildə istifadə olunur. Film və video oyun sənayesində süni intellekt personajların davranışlarını, ssenariləri və hətta vizual effektləri təkmilləşdirir. Süni intellektlə yaradılmış personajlar artıq daha real və interaktiv olur, oyun təcrübəsini daha maraqlı və əyləncəli edir.

Film sənayesində süni intellekt ssenari yazmaqda, film montajında və hətta aktyorların vizual modellərini yaratmaqda kömək edir. Bu texnologiya vizual effektlərin keyfiyyətini artırır və film istehsalı prosesini sürətləndirir.

Süni intellektin istifadəsi hər sahədə inanılmaz potensiala malikdir. Texnologiyanın davamlı inkişafı ilə həyatımızın hər sahəsində daha çox tətbiq sahəsi tapacaq. Təhsil, səhiyyə, maliyyə, nəqliyyat və sənaye kimi sahələrdə süni intellekt daha çox inteqrasiya olunacaq və bu, insan həyatının keyfiyyətini artıracaq. Gələcəkdə süni intellektin daha da inkişaf edəcəyi və bizimlə daha sıx şəkildə əməkdaşlıq edəcəyi gözlənilir.

AI dünyanı dəyişən texnologiyalardan biridir və onunla nələr etmək mümkün olduğunun hüdudları yalnız insan təxəyyülündən asılıdır.