Nadir Şah, XVIII əsrin ən güclü və nüfuzlu liderlərindən biri kimi tarixə düşüb. Onun qeyri-adi hərbi bacarığı, dövlət idarəetmə istedadı və genişmiqyaslı islahatları sayəsində İranı qısa müddətdə qüdrətli bir imperatorluğa çevirdi. Bu blogda Nadir Şahın həyatı, onun hərbi kampaniyaları və mirası haqqında ətraflı danışacağıq.

Uşaqlıq və Erkən Dövr

Nadir Şah 1688-ci ildə İranın şimal-şərqində yerləşən Xorasan vilayətində kasıb bir ailədə dünyaya gəldi. Uşaqlıqdan hərbi işlərə maraq göstərən Nadir, döyüş sənətini mənimsəmək və güclü liderə çevrilmək üçün özünü yetişdirdi. O, əvvəlcə yerli xanlar üçün xidmət etdi və öz ordusunu toplamağa başladı.

Səfəviləri Qurtarır

XVIII əsrin əvvəllərində İran daxili qarışıqlıqlar və xarici təhdidlər altında zəifləmişdi. Səfəvi İmperiyası çökmək üzrə idi və Osmanlılarla Rusiya sərhədləri boyunca torpaqlar itirilirdi. Bu dövrdə Nadir Şah, Səfəvi şahı II Təhmasibin yanına gələrək, ona kömək təklif etdi. Nadir, ordusunu təşkil edərək, 1729-cu ildə Osmanlıları məğlub edərək İranın itirilmiş torpaqlarını geri qaytardı.

İmperatorluq Yolu

Nadir Şahın qələbələri ilə qazandığı şöhrət ona böyük bir siyasi qüdrət gətirdi. 1736-cı ildə Nadir özünü şah elan etdi və Səfəvi sülaləsinə son qoydu. O, mərkəzləşdirilmiş dövlət qurdu və islahatlar keçirməyə başladı. İranın iqtisadiyyatını dirçəltmək, hərbi qüvvələri gücləndirmək və ölkənin müxtəlif bölgələrini bir araya gətirmək üçün geniş addımlar atdı.

Hindistana Yürüş və Qələbə

Nadir Şahın ən möhtəşəm hərbi uğurlarından biri Hindistana yürüşü idi. 1739-cu ildə o, Hindistanın Mogul İmperiyasına qarşı böyük bir səfər başlatdı və bu səfər nəticəsində Dehlini ələ keçirdi. Bu döyüşdə o, məşhur Tac Mahalın xəzinələri və "Peykan Taxtı" kimi əfsanəvi inciləri qənimət olaraq götürdü.

Son Dövrləri və Ölümü

Lakin Nadir Şahın son illəri uğurlu olmadı. İranda artan vergi yükləri və mərkəzləşdirmə siyasəti əhalinin narazılığına səbəb oldu. Onun avtoritar idarəetməsi və inamına olan şübhələr nəticəsində generalları tərəfindən sui-qəsd edildi. Nadir Şah 1747-ci ildə öldürüldü və onun ölümündən sonra İran bir daha parçalanmağa başladı.

Nadir Şah, tarixin ən güclü sərkərdələrindən biri olaraq yadda qaldı. O, qısa müddət ərzində İranda sabitlik yaratdı və öz hərbi uğurları ilə imperiyanı yenidən zirvəyə qaldırdı. Lakin onun ölümündən sonra İran yenidən zəifləyərək tarixi bir dönüş nöqtəsinə gəldi. Nadir Şahın mirası və hərbi bacarıqları, bugünkü tarixçilər üçün öyrəniləcək vacib dərslərdən biridir.