İnformasiya texnologiyalarının (İT) sürətlə inkişaf etdiyi bir dövrdə şəbəkə (network) bilikləri hər bir İT mütəxəssisi üçün əsas biliklərdən biri sayılır. Güclü şəbəkə bilikləri yalnız İT sahəsində çalışanlar üçün deyil, həm də digər texnoloji sahələrdə fəaliyyət göstərənlər üçün də önəmlidir. Bu yazıda network üzrə ən vacib biliklər və bacarıqlar haqqında məlumat verəcəyik.

1. IP Ünvanlama və Subnetting

IP (Internet Protocol) ünvanlama şəbəkənin təməlini təşkil edir. Şəbəkə quruluşunda cihazların bir-biri ilə əlaqə qura bilməsi üçün düzgün IP ünvanların təyin olunması vacibdir. Subnetting, şəbəkələri daha kiçik hissələrə bölərək onları effektiv idarə etməyə imkan verir. Bu biliklər şəbəkəni daha effektiv və təhlükəsiz hala gətirir.

2. TCP/IP Protokolları

TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) şəbəkə quruluşunda əsas rol oynayan protokollardır. Bu protokollar məlumatın necə göndərildiyini və qəbul edildiyini tənzimləyir. TCP/IP-nin iş prinsiplərini başa düşmək şəbəkə trafikinə nəzarət etmək və problemləri həll etmək üçün çox önəmlidir.

3. Şəbəkə Cihazları və Onların İdarə Edilməsi

Şəbəkədə istifadə olunan əsas cihazları tanımaq vacibdir. Router, switch, firewall və access point kimi şəbəkə cihazlarının nə olduğunu və necə işlədiyini bilmək şəbəkəni uğurla idarə etməyə kömək edəcək. Router məlumatları müxtəlif şəbəkələrə ötürür, switch isə məlumatların yerli şəbəkə daxilində paylanmasını təmin edir.

4. DNS (Domain Name System)

DNS internetin işində əsas rola malikdir. DNS, domen adlarını IP ünvanlarına çevirərək cihazların internet vasitəsilə bir-biri ilə əlaqə qurmasına imkan verir. DNS-in necə işlədiyini başa düşmək şəbəkə problemlərini həll etmək üçün vacibdir.

5. VLAN və Şəbəkənin Seqmentləşdirilməsi

VLAN (Virtual Local Area Network) fiziki şəbəkəni bir neçə virtual şəbəkəyə bölmək imkanı verir. VLAN-lar şəbəkənin təhlükəsizliyini artırmaq, şəbəkə trafikini idarə etmək və performansı yaxşılaşdırmaq üçün istifadə edilir. Şəbəkənin seqmentləşdirilməsi təhlükəsizliyin artırılması və problemlərin daha asan həll olunması baxımından əhəmiyyətlidir.

6. Firewall və Təhlükəsizlik Protokolları

Şəbəkə təhlükəsizliyi müasir dövrdə ən vacib məsələlərdən biridir. Firewall-lar şəbəkəni xarici təhdidlərdən qoruyur və yalnız icazə verilən trafikin daxil olmasına şərait yaradır. Eyni zamanda VPN (Virtual Private Network), IPSec (Internet Protocol Security) kimi təhlükəsizlik protokollarını başa düşmək şəbəkəni daha güvənli etmək üçün vacibdir.

7. Şəbəkə Monitorinqi və Troubleshooting

Şəbəkənin fəaliyyətinə nəzarət etmək və mümkün problemləri dərhal həll etmək bacarığı bir İT mütəxəssisi üçün vacibdir. Wireshark, Nagios və ya SolarWinds kimi şəbəkə monitorinqi alətlərindən istifadə etmək şəbəkə problemlərini tez bir zamanda aşkar etməyə və həll etməyə kömək edir.

8. Cloud Şəbəkələri və Virtualizasiya

Müasir İT mühitində bulud texnologiyaları və virtualizasiya mühüm rol oynayır. AWS, Azure və ya Google Cloud kimi bulud platformalarının şəbəkə infrastrukturunu başa düşmək, virtual şəbəkələrin idarə edilməsi ilə bağlı biliklər əldə etmək müasir şəbəkə mühəndisi üçün vacibdir.

9. Wireless Şəbəkələr və Mobil Texnologiyalar

Simli şəbəkələrlə yanaşı, simsiz (wireless) şəbəkə bilikləri də əhəmiyyətlidir. Wi-Fi texnologiyaları, access point-lər və simsiz təhlükəsizlik protokolları şəbəkə idarəçilərinin gündəlik işinin vacib hissəsini təşkil edir.

10. Şəbəkə Avtomatlaşdırılması

Şəbəkə avtomatlaşdırılması daha səmərəli şəbəkə idarəçiliyi üçün önəmlidir. Python və ya Ansible kimi proqramlaşdırma dilləri və avtomatlaşdırma vasitələri ilə şəbəkənin konfiqurasiyasını və idarəçiliyini optimallaşdırmaq mümkündür. Bu, şəbəkə problemlərini daha tez həll etməyə və iş axınını asanlaşdırmağa kömək edir.

Bu biliklər şəbəkə mütəxəssisi olmaq üçün əsas biliklərdir və həm iş həyatınızda, həm də karyeranızda uğur qazanmağınıza kömək edəcək.